Ziemia Święta

Położenie


Terytoria Państwa Izraela oraz Autonomii Palestyńskiej położone są w południowo-zachodniej części Azji u wybrzeży Morza Śródziemnego. Wraz z sąsiednimi krajami określa się je często mianem Bliskiego Wschodu. Jest to rejon o klimacie śródziemnomorskim. Najwyższe temperatury notowane są na wschodzie i południu kraju. Nieco łagodniejsze warunki termiczne panują na wybrzeżu, a na północy można czasem nawet zmarznąć. Zdecydowanie więcej opadów deszczu występuje w półroczu chłodnym. Dominuje fauna i flora charakterystyczna dla basenu Morza Śródziemnego. Liczne, szczególnie na południu i wschodzie kraju, są również gatunki półpustynne i pustynne.


Izrael


Państwo Izrael graniczy bezpośrednio – poza Autonomią Palestyńską – z Egiptem, Jordanią, Libanem i Syrią. Jego powierzchnia wynosi ok. 22 tys. km2, z czego prawie 5% stanowią okupowane Wzgórza Golan. Ukształtowanie powierzchni oraz krajobraz są bardzo zróżnicowane. Na południu kraju znajduje się sucha pustynia Negew, w centrum i na północy dominują obszary wyżynne i górskie (Galilea, Wzgórza Golan, Góry Judzkie). U wybrzeży Morza Śródziemnego rozciąga się równina Szefela. Natomiast na wschodzie znajduje się Rów Jordanu, którym płynie największa rzeka na tych terenach – Jordan. W swym środkowym biegu przepływa ona przez Jezioro Galilejskie (inne nazwy – Tyberiadzkie, Genezaret), a bieg swój kończy w Morzu Martwym. Jest to silnie zasolony zbiornik, którego zwierciadło wody położone jest 418 m poniżej poziomu oceanu światowego, co stanowi zarazem największą depresję na świecie.

Izrael jest republiką demokratyczną z jednoizbowym parlamentem – Knesetem. Głową państwa jest prezydent, a główną władzę wykonawczą sprawuje rząd kierowany przez premiera. Liczba ludności wynosi ponad 7,5 mln. Zdecydowana większość to Żydzi (75%, przy 20% ludności arabskiej). Stolicą kraju jest Jerozolima, choć centrum gospodarcze i finansowe znajduje się w Tel Awiwie. Inne większe miasto to: Hajfa, Aszdod, Riszon le-Cijjon. Walutą jest szekel, a językami urzędowymi hebrajski i arabski.



Autonomia Palestyńska


W skład Autonomii Palestyńskiej wchodzą dwie jednostki obszarowe – Zachodni Brzeg Jordanu, obejmujący swymi granicami historyczne izraelskie krainy, Samarię na północy i Judeę na południu oraz Strefa Gazy, niewielki skrawek ziemi nad Morzem Śródziemnym, przy granicy z Egiptem.

Autonomia Palestyńska powstała w 1994 r. na mocy porozumienia podpisanego w Oslo. Władzę ustawodawczą sprawuje Palestyńska Rada Legislacyjna, a wykonawczą prezydent oraz rząd. Faktyczną kontrolę w Strefie Gazy sprawuje jednak skonfliktowany z partią rządzącą Hamas. Oficjalną stolicą Autonomii jest Ramallah. Inne większe miasta to: Gaza, Jerycho, Betlejem, Hebron. Liczba ludności wynosi ok. 4 mln. Język urzędowy to arabski, a waluta – szekel. Na większości obszarów kontrolę wojskową sprawują izraelskie wojska.



Historia


Najstarsza historia obecnych terytoriów Izraela i Autonomii Palestyńskiej jest dobrze znana dzięki przekazom zawartym w Starym i Nowym Testamencie oraz intensywnym wykopaliskom archeologicznym. Zarówno żydzi, chrześcijanie, jak i muzułmanie wywodzą swe korzenie od Abrahama, który opuścił leżące w Mezopotamii (dzisiejszy Irak) miasto Ur i osiedlił się w Judei. Z kolejnych ksiąg Starego Testamentu poznać można losy potomków Abrahama, począwszy od Izaaka, Jakuba, Józefa, Mojżesza, poprzez królów Izraela, aż do ostatnich proroków. Księgi Machabejskie i Nowy Testament szkicują historyczne tło epoki okresów hellenistycznego i panowania rzymskiego – czasu niewoli, ale też okresu oczekiwania na interwencję Boga, który przywróci godne miejsce swemu ludowi.

W 66 r. po Chr. doszło do zbrojnego powstania Żydów przeciw panowaniu Cezara, które zakończyło się po 4 latach zdobyciem Jerozolimy przez Rzymian i spaleniem świątyni. Po kolejnym nieudanym powstaniu w 132 r. większość mieszkańców tych terenów została wygnana z kraju. Wtedy też ta ziemia otrzymała nazwę Palestyna. Tę datę uznaje się za początek prawie dwutysiącletniego rozproszenia Żydów po świecie (diaspora).

Po 640 r. na Bliskim Wschodzie zaczęli pojawiać się zwolennicy nowej religii – islamu. Obszar Palestyny i Jerozolima stały się bardzo ważne dla trzech religii monoteistycznych, które do IX wieku istniały obok siebie we względnym pokoju. Rezultatem późniejszych lokalnych konfliktów były wojny o te tereny pomiędzy chrześcijańską Europą i islamskim Bliskim Wschodem (krucjaty). Ostatecznie w XIII w. tereny te przeszły w ręce wyznawców Mahometa aż do schyłku XIX wieku. I wojna światowa przyniosła zmianę sytuacji na Bliskim Wschodzie. Liga Narodów przyznała mandat do sprawowania rządów na tym terenie Wielkiej Brytanii.

Przełom XIX i XX w. przyniósł nowe zjawisko. Był to okres wzmożonego osadnictwa ludności żydowskiej na terenach dawnego Izraela oraz początek ruchu syjonistycznego stawiającego sobie za cel powstanie nowego państwa żydowskiego. Podczas II wojny światowej w Europie doszło do masowych mordów na Żydach dokonywanych przez nazistów. Mimo śmierci wielu milionów osób tej narodowości, zaraz po zakończeniu działań zbrojnych pojawiła się szansa na utworzenie niepodległego państwa Izrael. W 1948 r. Brytyjczycy wycofali się z Palestyny, która miała zostać podzielona na dwa odrębne państwa – żydowskie i arabskie. Do porozumienia nie doszło, a zaraz po proklamowaniu niepodległego państwa Izrael, wypowiedziały mu wojnę kraje arabskie (Egipt, Syria, Jordania, Liban, Irak). Mimo sporej liczebnej przewagi nie były one w stanie pokonać nowego państwa.

W 1967 r. doszło do kolejnego konfliktu – tzw. wojny sześciodniowej. W kilka dni Izrael pokonał zdecydowanie kraje arabskie zajmując półwysep Synaj, Zachodni Brzeg Jordanu, Strefę Gazy, wzgórza Golan i wschodnią Jerozolimę. Egipt i Syria ponownie zaatakowały państwo żydowskie w 1973 r. (tzw. wojna Jom Kippur). Także i tym razem zakończyło się pokonaniem agresorów. Wkrótce potem doszło do porozumienia Izraela z Egiptem, a wiele lat później również z Jordanią.

Sytuacja na Bliskim Wschodzie jest obecnie nieco spokojniejsza. Izrael dominuje zdecydowanie pod względem militarnym i gospodarczym nad swoimi arabskimi sąsiadami, którzy w efekcie unikają otwartych konfliktów. Poważnym zagrożeniem jest jednak terroryzm – wiele organizacji palestyńskich w walce o niepodległość często ucieka się do tej formy walki (częste są zamachy samobójcze). Doszło także do dwóch powstań palestyńskich (tzw. intifada) w latach 1987-1993 i 2000-2003. To wszystko sprawiło, że Izrael zdecydował się w 2002 r. na budowę (mocno krytykowanego przez społeczność międzynarodową) potężnego muru o wysokości ośmiu metrów, zakończonego drutem kolczastym, który oddziela terytoria palestyńskie od izraelskich. Znajduje się na nim wiele wymownych malunków, wyrażających ból Palestyńczyków, powodowany poczuciem zamknięcia i trudnościami w przekraczaniu granicy, a nawet w swobodnym przemieszaniu się po terytorium Autonomii.



Tekst Jędrzeja Gadzińskiego pochodzi z książki Akademickiego Koła Misjologicznego „Prośmy o pokój dla Jeruzalem” (Poznań 2011)

Brak komentarzy: